Bir Arzuyum Bar
Martin Luther King, Jr.
1963- yili 8- ayning 23- küni, Martin Luther King Amérika tarixidiki muhim tesirge ige bolghan "erkinlik yürüshi" herikitini teshkilligen. U ghayet zor Négirlar qoshunigha seperwerlik qilip, Amérika paytexti Washington'gha yürüsh qilip, Amérika Négirlirining erkinlikini qolgha keltürgen. Uning Linkolin xatire sariyi aldida 250 ming kishige qilghan "Méning Bir Ghayem Bar (I Hawe a Dream) dégen nutuqida, irqiy kemsitishke qarshi turush, insaniy barawerlikni qolgha keltürüsh shuar qilin'ghan. U 1964- yili nobil tinchliq mukapatigha érishken, 1968- yili 4- ayning 4- küni Tennesee shtatida qeske uchrap wapat bolghan.
100 yil ilgiri, bir ulugh Amérikiliq, Négir qullirini azat qilish xitapnamisigha imza qoyghanidi. Bügün del shu kishining heykili aldigha yighilip turuptimiz, ushbu xitabname, zulmettiki nurluq chiraqqa oxshash, milyonlighan hayatliqi depsende qilin'ghan Négir qullar üchün ümit élip kelgenidi. Uning wujutqa chiqishi, xuddi tang shepiqidek, Négirlarning uzun'gha sozulghan zulmetlik turmushigha xatime bergenidi.
Emma, 100 yildin kéyinki bügünki künde, biz Négirlarning erkinlikke érishelmigenlikidek réalliqqa yüzlinip turuptimiz!100 yildin kéyinki bügünki künde, irqiy kemsitishning we irqiy ayrimichiliqning éghir pishkelliri astida, Négirlarning turmushi zeiplikte ötüwatidu. 100 yildin kéyinki bügünki künde, Négirlarning turmushi mol bayliq déngizining otturisidiki qaqas aralda turuwatidu. 100 yildin kéyinki bügünki künde, Négirlar yenila Amérika jem'iyitining bir bürjekliride yashawatidu, hemde öz ziminida sergerdanliqning temini tétiwatidu. Bügün bizning bu yerde yighilishimizmu, del shundaq kishini heyran qilidighan emeliyetni xelqi-alemge échip bérish üchündur!
Melum menidin élip éytqanda, bügün biz bérilgen wedini emeliyleshtürüsh üchün dölitimizning paytextige yighilduq. Jumhuriyitimizning qurghuchiliri "Musteqilliq Xitabnamisi"ning yürekni titritidighan her bir ibarisini yazghinida, her bir Amrikiliqqa wede bérip, her bir kishige hayatliq, erkinlik we bextni qoghlishishining muqeddes hoquqini bérimiz digen idi.
Renglik irqtiki puqralargha nisbeten, Amérika özining wedisini emeliyleshtürmidi. Amérika bu muqeddes mejburiyitini ada qilmidi, u Négirlargha bir parche quruq chek késip berdi xalas! Bu chekke "meblighimiz yétishmeydu" digen tamgha urulghandin kéyin, yene qolimizgha qayturup bérilidu. Emma biz Heqqaniyet Bankisining weyran bolghinigha hergizmu ishenmeymiz! Biz bu dölitimizdiki ghayet zor pursetler xezinisining qurup qalghinigha hergizmu ishenmeymiz! Shunga bügün biz bu chekni emeliyleshtürmekchi --- bu chek bizni qimmetlik erkinlik we heqqaniy kapalet bilen temin étküsi.
Biz bu muqeddes yerge kélip, Amérikini tenqitlimekchi. Hazir weziyet intayin jiddiy, hazir özimizni bésiwilishqa yaki hökümetning tinchlandurush okullirigha boysunushqa rayimiz yoq! Hazir del démokratiye wedisini emeliyleshtüridighan peyt! Hazir del irqiy kemsitishning qarangghu jilghisidin milliy barawerlikning nurluq yoligha qedem qoyidighan peyt! hazir del perwerdigarning barliq oghul-qizlirigha pursetler ishikini achidighan peyt! Hazir del dölitimizni irqiy tengsizlikning tetür qaynimidin yandurup, aka-ukilar barawerlikige keltüridighan peyt!
Nawada Amérika waqtning texirsizlikige we Négirlarning qararigha sel qaraydiken, undaqta, Amérikigha nisbeten bu ejellik zerbe bolup qalidu. Erkinlik we barawerlikning xush hawa künliri yétip kelmeydiken, Négirlarning qehri jahanni alidu. 1963- yili jengning axirilishishidin dérek bermeydu, eksiche bashlinishidur! Beziler Négirlarni anche-munche uchughdap qoysaqla ongshilip qalidu, dep oylishidu. Nawada dölitimiz bu ishqa pisent qilmaydiken, bundaq xiyalchilar ümitsizlenmey qalmaydu. Négirlar puqraliq hoquqigha érishelmeydiken, amrikigha tinch-amanliq yoq! Heqiqetning nurliri bir kün yétip kelmeydiken, qarshiliq boranliri bu döletning ulini tewretmey qalmaydu!
Emma heqqaniyetning derwazisida taqiti taq bolghan kishilerge bezi geplerni qilishim zörür. Qanoniy ornimizgha érishish musapimizda, xata yollardin, xata ishlardin saqlinishimiz zörür. Ekinlikke bolghan teqezzaliqimizni depla, düshmenlik we öchmenlik jamida sharap ichsek bolmaydu. Bizning küreshlirimiz menggü toghra yolda, qattiq intizam astida élip bérilishi lazim. Bizning yéngi mewqe uqumidiki qarshiliq heriketlirimiz zorawanliq heriketlirige aylinip ketse bolmaydu. Biz ishlirimizni rohiyet bilen maddiy dunyani yéngidighan derijige kötürüshimiz lazim.
Négirlar dunyasida közge körünerlik inqilabiy roh mewjut, emma buning bilenla barliq aqtenliklerge bolghan ishenchimizni yoqatsaq bolmaydu, chünki bizning nurghun aqtenlik aka-inilirimiz shuni tonup yettiki, ularning teqdiri bizning teqdirimiz bilen zich munasiwetlik. Bügünki yighilishimizgha qatnashqan aqtenlikler buning pakiti. Ularning erkinliki bilen bizning erkinlikimiz zich baghlinishliq, biz ayrim heriket qilsaq bolmaydu.
Biz heriketlen'gende choqum aldigha qarap méngishimiz kérek, keynimizge yénishqa bolmaydu. Hazir beziler otyürek insaniy hoquqchiliridin "siler qachan zari bolisiler?" dep sorishiwatidu.
Eger Négirlar dawamliq saqchilarning yawuzlarche ziyankeshliklirige uchraydiken, biz hergizmu razi bolalmaymiz!
Eger bizning mihnetkesh gewdimiz yol boyidiki yaki sheherlerdiki mihmanxanilargha sighmaydiken, undaqta biz hergizmu razi bolalmaymiz!
Eger Négirlarning asasliq turmush dairisi azsanliq milletler olturaq rayonining kichik namratlar rayonidin chong namratlar rayonigha yötkilidiken, undaqta biz hergizmu razi bolalmaymiz
Eger Mississippi shtatida yene bir Négir saylamgha qatnishalmaydiken, nawada New york'tiki bir Négirning saylam béliti etkes qilinidiken, undaqta biz hergizmu razi bolalmaymiz!
Yaq! Biz hazir hergizmu razi bolalmaymiz, kelgüsidimu heqqeniyetning dolqunliri mewj urup dolqunlimighuche, biz hergizmu razi bolalmaymiz!
Men diqqet qildim, bügün yighilishqa qatnashqan kishiler arisida zulumni bolushigha tartqan, emdila tar qamaqxanilardin chiqqan, erkinlikni qoghlashqini üchün, öz ziminlirida ölgüdek tayaq yigen, saqchilarning boranlirida yurt makanidin ayrilghan kishiler barken. Siler insanlar özi peyda qilghan azapning derdini tartqanlar, tirishinglar, shuninggha ishininglarki, silerge teelluq bolmighan azaplarni tartish bir xil gunahini yenggillitish yolidur.
Biz Mississippi'gha qaytayli, Alabama'gha qaytayli, Jenubiy Carolina'gha qaytayli, Georgia'gha qaytayli, Louisiana'gha qaytayli, shimaldiki sheherlirimizdiki namratlar-azsanliq milletler rayonlirigha qaytayli, könglimizde san bolsunki, bu xil ehwal hamini bir küni özgiridu, biz ümitsizlik ichide özimizni yoqitip qoysaq bolmaydu.
Dostlar, bügün silerge shundaq éytalaymenki, mushu deqiqilerde, biz her xil azap-oqubetlerge uchrisaqmu, biz yenila ghayilikmiz, bizning ghayimiz Amérikining ghayisi ichige yiltiz tartqan ghayidur!
Shundaq bir arzuyum barki, bu dölet ornidin des turup, "bu heqiqetlerge qil sighmaydu, hemme kishi barawerdur" digen sölerning heqiqiy menisige yetse!
Shundaq bir arzuyum barki, Georgia'ning qizil téghida, qullarning baliliri bilen quldarlarning baliliri bille olturup, aka-uka bolushsa!
Shundaq bir arzuyum barki, Mississippi shtatimu heqqaniyet bayriqini kötürüp, zulmet dunyasining qumluqliri haqqaniyet dunyasining bostanliqlirigha aylansa!
Shundaq bir arzuyum barki, méning töt balam kishige térisining renggige qarap emes, belki exlaqining yaxshi yamanliqigha qarap baha béridighan dölette yashisa!
Shundaq bir arzuyum barki, Alabama shtati özgirip, bir künlerde shu yerdiki Négirlar aqtenlikler bilen qol tutushup, bille ilgirilise!
Shundaq bir arzuyum barki, jilghilar örlep, taghlar pesiyip, musheqqet yollar tüzlense, quyash nuri jahanni qaplisa!
Mana bu bizning arzuyimiz! Biz mushu arzu bilen jenupqa qayttuq. Mushu arzuyimiz bolsila, ümitsizlik qiyalirini arzulargha tolduralaymiz, mushu arzuyimiz bolsila, bu dölettiki yéqimsiz urush-soqush awazlirini, yéqimliq simfoniyege aylanduralaymiz!
Mushu arzuyimiz bolsila, bille ishliyeleymiz, bille dua qilalaymiz, bille küresh qilalaymiz, bille türmilerge qamilalaymiz, erkinlikni bille himaye qilalaymiz! Shunga, ishinimizki, hamini bir küni erkinlikke chiqimiz!
Erkinlik yétip kelgen küni, Tengrining oghul-qizliri bashqiche zoq bilen, "méning wetinim, méning güzel makanim, men séni küyleymen, sen ejdatlar qan tökken zimin, sen bizning pexrimiz, erkinlik awazimiz her jayda yangrsun", dep naxsha éytishidu.
Nawada Amérika ulugh dölet bolimen deydiken, bu arzu choqum emelge éshishi kérek! Erkinlikning awazi ziminni titritishi kérek! New York shtatining taghu-deryalirini titritishi kérek!
Erkinlikning awazi Colorado shtatining muzluqlirida yangrisun! Erkinlikning awazi California'ning taghlirida yangrisun! Buningliq bilenla emes, yene Georgia zimininimu tewretsun! Tennesee shtatidiki taghlarda yangrisun!
Erkinlik awazi Mississippi'ning her bir taghlirida yangrisun, Amérikining her bir zéminida yangrisun!
Erkinlik sadalirimizni yangritayli, herbir shtat we sheherlerde yangritayli, biz shu künning kélishini tézliteleymiz! shu chaghda, Tengrining bendiliri --- Négirlar, Aqtenlikler, Yehudilar we Yehudi emesler, Xristiyanlar, Katoliklar qol tutushup, bir qedimiy Négir naxshisini éytishidu: "Chiqtuq hörlükke, yashaymiz erkin! Tengrim heshqalla, bu biz kütken kün!"
Martin Luther King, Jr.
1963- yili 8- ayning 23- küni, Martin Luther King Amérika tarixidiki muhim tesirge ige bolghan "erkinlik yürüshi" herikitini teshkilligen. U ghayet zor Négirlar qoshunigha seperwerlik qilip, Amérika paytexti Washington'gha yürüsh qilip, Amérika Négirlirining erkinlikini qolgha keltürgen. Uning Linkolin xatire sariyi aldida 250 ming kishige qilghan "Méning Bir Ghayem Bar (I Hawe a Dream) dégen nutuqida, irqiy kemsitishke qarshi turush, insaniy barawerlikni qolgha keltürüsh shuar qilin'ghan. U 1964- yili nobil tinchliq mukapatigha érishken, 1968- yili 4- ayning 4- küni Tennesee shtatida qeske uchrap wapat bolghan.
100 yil ilgiri, bir ulugh Amérikiliq, Négir qullirini azat qilish xitapnamisigha imza qoyghanidi. Bügün del shu kishining heykili aldigha yighilip turuptimiz, ushbu xitabname, zulmettiki nurluq chiraqqa oxshash, milyonlighan hayatliqi depsende qilin'ghan Négir qullar üchün ümit élip kelgenidi. Uning wujutqa chiqishi, xuddi tang shepiqidek, Négirlarning uzun'gha sozulghan zulmetlik turmushigha xatime bergenidi.
Emma, 100 yildin kéyinki bügünki künde, biz Négirlarning erkinlikke érishelmigenlikidek réalliqqa yüzlinip turuptimiz!100 yildin kéyinki bügünki künde, irqiy kemsitishning we irqiy ayrimichiliqning éghir pishkelliri astida, Négirlarning turmushi zeiplikte ötüwatidu. 100 yildin kéyinki bügünki künde, Négirlarning turmushi mol bayliq déngizining otturisidiki qaqas aralda turuwatidu. 100 yildin kéyinki bügünki künde, Négirlar yenila Amérika jem'iyitining bir bürjekliride yashawatidu, hemde öz ziminida sergerdanliqning temini tétiwatidu. Bügün bizning bu yerde yighilishimizmu, del shundaq kishini heyran qilidighan emeliyetni xelqi-alemge échip bérish üchündur!
Melum menidin élip éytqanda, bügün biz bérilgen wedini emeliyleshtürüsh üchün dölitimizning paytextige yighilduq. Jumhuriyitimizning qurghuchiliri "Musteqilliq Xitabnamisi"ning yürekni titritidighan her bir ibarisini yazghinida, her bir Amrikiliqqa wede bérip, her bir kishige hayatliq, erkinlik we bextni qoghlishishining muqeddes hoquqini bérimiz digen idi.
Renglik irqtiki puqralargha nisbeten, Amérika özining wedisini emeliyleshtürmidi. Amérika bu muqeddes mejburiyitini ada qilmidi, u Négirlargha bir parche quruq chek késip berdi xalas! Bu chekke "meblighimiz yétishmeydu" digen tamgha urulghandin kéyin, yene qolimizgha qayturup bérilidu. Emma biz Heqqaniyet Bankisining weyran bolghinigha hergizmu ishenmeymiz! Biz bu dölitimizdiki ghayet zor pursetler xezinisining qurup qalghinigha hergizmu ishenmeymiz! Shunga bügün biz bu chekni emeliyleshtürmekchi --- bu chek bizni qimmetlik erkinlik we heqqaniy kapalet bilen temin étküsi.
Biz bu muqeddes yerge kélip, Amérikini tenqitlimekchi. Hazir weziyet intayin jiddiy, hazir özimizni bésiwilishqa yaki hökümetning tinchlandurush okullirigha boysunushqa rayimiz yoq! Hazir del démokratiye wedisini emeliyleshtüridighan peyt! Hazir del irqiy kemsitishning qarangghu jilghisidin milliy barawerlikning nurluq yoligha qedem qoyidighan peyt! hazir del perwerdigarning barliq oghul-qizlirigha pursetler ishikini achidighan peyt! Hazir del dölitimizni irqiy tengsizlikning tetür qaynimidin yandurup, aka-ukilar barawerlikige keltüridighan peyt!
Nawada Amérika waqtning texirsizlikige we Négirlarning qararigha sel qaraydiken, undaqta, Amérikigha nisbeten bu ejellik zerbe bolup qalidu. Erkinlik we barawerlikning xush hawa künliri yétip kelmeydiken, Négirlarning qehri jahanni alidu. 1963- yili jengning axirilishishidin dérek bermeydu, eksiche bashlinishidur! Beziler Négirlarni anche-munche uchughdap qoysaqla ongshilip qalidu, dep oylishidu. Nawada dölitimiz bu ishqa pisent qilmaydiken, bundaq xiyalchilar ümitsizlenmey qalmaydu. Négirlar puqraliq hoquqigha érishelmeydiken, amrikigha tinch-amanliq yoq! Heqiqetning nurliri bir kün yétip kelmeydiken, qarshiliq boranliri bu döletning ulini tewretmey qalmaydu!
Emma heqqaniyetning derwazisida taqiti taq bolghan kishilerge bezi geplerni qilishim zörür. Qanoniy ornimizgha érishish musapimizda, xata yollardin, xata ishlardin saqlinishimiz zörür. Ekinlikke bolghan teqezzaliqimizni depla, düshmenlik we öchmenlik jamida sharap ichsek bolmaydu. Bizning küreshlirimiz menggü toghra yolda, qattiq intizam astida élip bérilishi lazim. Bizning yéngi mewqe uqumidiki qarshiliq heriketlirimiz zorawanliq heriketlirige aylinip ketse bolmaydu. Biz ishlirimizni rohiyet bilen maddiy dunyani yéngidighan derijige kötürüshimiz lazim.
Négirlar dunyasida közge körünerlik inqilabiy roh mewjut, emma buning bilenla barliq aqtenliklerge bolghan ishenchimizni yoqatsaq bolmaydu, chünki bizning nurghun aqtenlik aka-inilirimiz shuni tonup yettiki, ularning teqdiri bizning teqdirimiz bilen zich munasiwetlik. Bügünki yighilishimizgha qatnashqan aqtenlikler buning pakiti. Ularning erkinliki bilen bizning erkinlikimiz zich baghlinishliq, biz ayrim heriket qilsaq bolmaydu.
Biz heriketlen'gende choqum aldigha qarap méngishimiz kérek, keynimizge yénishqa bolmaydu. Hazir beziler otyürek insaniy hoquqchiliridin "siler qachan zari bolisiler?" dep sorishiwatidu.
Eger Négirlar dawamliq saqchilarning yawuzlarche ziyankeshliklirige uchraydiken, biz hergizmu razi bolalmaymiz!
Eger bizning mihnetkesh gewdimiz yol boyidiki yaki sheherlerdiki mihmanxanilargha sighmaydiken, undaqta biz hergizmu razi bolalmaymiz!
Eger Négirlarning asasliq turmush dairisi azsanliq milletler olturaq rayonining kichik namratlar rayonidin chong namratlar rayonigha yötkilidiken, undaqta biz hergizmu razi bolalmaymiz
Eger Mississippi shtatida yene bir Négir saylamgha qatnishalmaydiken, nawada New york'tiki bir Négirning saylam béliti etkes qilinidiken, undaqta biz hergizmu razi bolalmaymiz!
Yaq! Biz hazir hergizmu razi bolalmaymiz, kelgüsidimu heqqeniyetning dolqunliri mewj urup dolqunlimighuche, biz hergizmu razi bolalmaymiz!
Men diqqet qildim, bügün yighilishqa qatnashqan kishiler arisida zulumni bolushigha tartqan, emdila tar qamaqxanilardin chiqqan, erkinlikni qoghlashqini üchün, öz ziminlirida ölgüdek tayaq yigen, saqchilarning boranlirida yurt makanidin ayrilghan kishiler barken. Siler insanlar özi peyda qilghan azapning derdini tartqanlar, tirishinglar, shuninggha ishininglarki, silerge teelluq bolmighan azaplarni tartish bir xil gunahini yenggillitish yolidur.
Biz Mississippi'gha qaytayli, Alabama'gha qaytayli, Jenubiy Carolina'gha qaytayli, Georgia'gha qaytayli, Louisiana'gha qaytayli, shimaldiki sheherlirimizdiki namratlar-azsanliq milletler rayonlirigha qaytayli, könglimizde san bolsunki, bu xil ehwal hamini bir küni özgiridu, biz ümitsizlik ichide özimizni yoqitip qoysaq bolmaydu.
Dostlar, bügün silerge shundaq éytalaymenki, mushu deqiqilerde, biz her xil azap-oqubetlerge uchrisaqmu, biz yenila ghayilikmiz, bizning ghayimiz Amérikining ghayisi ichige yiltiz tartqan ghayidur!
Shundaq bir arzuyum barki, bu dölet ornidin des turup, "bu heqiqetlerge qil sighmaydu, hemme kishi barawerdur" digen sölerning heqiqiy menisige yetse!
Shundaq bir arzuyum barki, Georgia'ning qizil téghida, qullarning baliliri bilen quldarlarning baliliri bille olturup, aka-uka bolushsa!
Shundaq bir arzuyum barki, Mississippi shtatimu heqqaniyet bayriqini kötürüp, zulmet dunyasining qumluqliri haqqaniyet dunyasining bostanliqlirigha aylansa!
Shundaq bir arzuyum barki, méning töt balam kishige térisining renggige qarap emes, belki exlaqining yaxshi yamanliqigha qarap baha béridighan dölette yashisa!
Shundaq bir arzuyum barki, Alabama shtati özgirip, bir künlerde shu yerdiki Négirlar aqtenlikler bilen qol tutushup, bille ilgirilise!
Shundaq bir arzuyum barki, jilghilar örlep, taghlar pesiyip, musheqqet yollar tüzlense, quyash nuri jahanni qaplisa!
Mana bu bizning arzuyimiz! Biz mushu arzu bilen jenupqa qayttuq. Mushu arzuyimiz bolsila, ümitsizlik qiyalirini arzulargha tolduralaymiz, mushu arzuyimiz bolsila, bu dölettiki yéqimsiz urush-soqush awazlirini, yéqimliq simfoniyege aylanduralaymiz!
Mushu arzuyimiz bolsila, bille ishliyeleymiz, bille dua qilalaymiz, bille küresh qilalaymiz, bille türmilerge qamilalaymiz, erkinlikni bille himaye qilalaymiz! Shunga, ishinimizki, hamini bir küni erkinlikke chiqimiz!
Erkinlik yétip kelgen küni, Tengrining oghul-qizliri bashqiche zoq bilen, "méning wetinim, méning güzel makanim, men séni küyleymen, sen ejdatlar qan tökken zimin, sen bizning pexrimiz, erkinlik awazimiz her jayda yangrsun", dep naxsha éytishidu.
Nawada Amérika ulugh dölet bolimen deydiken, bu arzu choqum emelge éshishi kérek! Erkinlikning awazi ziminni titritishi kérek! New York shtatining taghu-deryalirini titritishi kérek!
Erkinlikning awazi Colorado shtatining muzluqlirida yangrisun! Erkinlikning awazi California'ning taghlirida yangrisun! Buningliq bilenla emes, yene Georgia zimininimu tewretsun! Tennesee shtatidiki taghlarda yangrisun!
Erkinlik awazi Mississippi'ning her bir taghlirida yangrisun, Amérikining her bir zéminida yangrisun!
Erkinlik sadalirimizni yangritayli, herbir shtat we sheherlerde yangritayli, biz shu künning kélishini tézliteleymiz! shu chaghda, Tengrining bendiliri --- Négirlar, Aqtenlikler, Yehudilar we Yehudi emesler, Xristiyanlar, Katoliklar qol tutushup, bir qedimiy Négir naxshisini éytishidu: "Chiqtuq hörlükke, yashaymiz erkin! Tengrim heshqalla, bu biz kütken kün!"
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder