Uyghur maaripi we qosh til oqutishgha teklip

Uyghur maaripi we qosh til oqutishgha teklip

Hörmetlik rehperler;

Men özem oqutquchi bolmisammu, lékin mining ayalim oqutquchi, arlishidighan nurghun dostlérim oqutquchi, ballérimning her ikkisi méktepte oquwatidu. Shunga Maarip we qosh til oqutush toghruluq anglighanlérim we hés qilghanlérim bar. Men shu asasta birnechche pikir bermekchi;

1. Saqlan'ghan mesililer;
1). Teyeyarliqtin bashlap xenzuche oqutup, 3-yilliqtin bashlap ana til oqutush. Hazir oghlum 2-yilliqta oquwatidu, ana tilda ipadilesh iqtidari mektepke bérishtin ilgirkige qarighanda chikinip ketti.
2). Yézéq mesilisi.
(1) Oqughuchilar teyyarliqtin bashlap soldin onggha xet yézip adetlen'gechke, 3-yilliqtin bashlap ana til oqutilghanda ongdin solgha yézilidighan erep élipbesi asasidiki uyghur yéziqini yézishta bek qiynilidu. «Her qétim imtihan alghanda ana tilda shunchilik qiynilip xet yéziwatqan oqughuchilarni körsem bek ichim aghrip kétidu» deydu qosh tilliq sinip mes'oli.
(2) Yéziq sewebidin shekillen'gen medinyet üzükchiliki mesilisi. Hazir ishlitiwatqan yéziqimiz 14-esirdin bashlap ishlitilip kelgen chaghatay yéziqi dep atalghan tarixi yéziqimiz bilen oxshumighachqa, nurghun kishiler yéqinqi zaman medinyitimizdin bixewer qéliwatidu.
3). Exlaq dérsliki mesilisi. Hazirqi idiye exlaq dersliki asasen xenzular üchün tüzülgen derslikning terjimisi bulup uyghurlarning örp-adet we exlaq, medinyiti eks ettürilmigen.

2. Hel qilish tedbirléri.
1). Teyyarliq siniptin bashlap xenzuche oqutush. Yeni teyyarliqta xenzu latin yéziqi(pinyin)ni ögitip bolush.
2) . 1-Yiliqtin bashlap xenzuche bilen ana tilni teng oqutush. Buning üchün aldi bilen uyghur yéziqini islah qilish. Chünki, ikki xil yéziqning perqi bek chong bolghachqa ana til bilen xenzu tilini teng oqutqanda yette yashliq balilar üchün éghir kélidu. Shunga uyghurlarmu latin yéziqigha köchüsh, buning xenzu latin yéziqi(pinyin) bilen oxshashliqi chong bolghachqa balilargha éghar kelmeydu hem xenzuche oqughan balilérimizning uyghurche öginishige we bashqa milletlerning uyghurche öginishige asan bolidu. Shundaqla uchur alaqige qolayliq bolidu.
3). Toluqsiz ottura mekteptin bashlap chaghatay yéziqi dep atilip kéliwatqan tarixi yéziqimizni uyghur kona yéziqi namida oqutush. Shu arqiliq hazirqi medinyitimizni 700 yildin artuq dawam sürgen yéqinqi zaman medinyitimiz bilen ulash hem jipsileshtürish. Medinyet üzükchilikini yoqutush.
4). Toluq ottura mekteptin bashlap en'gilis tilini oqutush. Bu arqiliq millitimizni dunyaning ilim-pen, uchurléridin behriman qilish we dunya bilen birleshtürish.
5). Mexsos uyghurlar üchün örp-adet, exlaq, dunya qarash,qimet qarishigha mas kélidighan idiye-exlaq dersliki tüzüp chiqish. Bu arqiliq uyghurning kündin-kün'ge buzuliwatqan jemiyet exlaqini tüzesh.

Turan yurtidin: Ghalip